پتانسیومتر چیست
در این مقاله قصد داریم به سوال پتانسیومتر چیست پاسخ بدهیم. پتانسیومتر در واقع یک مقاومت متغیر است که در مدارات الکتریکی برای کنترل جریان و ولتاژ اعمالی استفاده می شود.
پتانسیومتر یک مقاومت متغیر قابل تنظیم دستی با 3 ترمینال است. دو تا از پایانه ها به انتهای مخالف یک عنصر مقاومتی متصل می شوند و ترمینال سوم به یک کنتاکت کشویی وصل می شود که روی عنصر مقاومتی حرکت می کند. پتانسیومتر اساساً به عنوان یک تقسیم کننده مقاومت متغیر عمل می کند.
عنصر مقاومتی را می توان به صورت دو مقاومت پشت سر هم دید (مقاومت پتانسیومتر کل)، که در آن موقعیت پایه متغیر نسبت مقاومت مقاومت اول به مقاومت دوم را تعیین می کند. اگر یک ولتاژ مرجع در پایانه های انتهایی اعمال شود، موقعیت پایه متغیر ولتاژ خروجی پتانسیومتر را تعیین می کند. این نوع عملکرد پتانسیومتر در واقع بک مدار تقسیم ولتاژی شکل می‌دهد.
کاربردهای پتانسیومتر چیست؟
پتانسیومترها اغلب در دستگاه های مختلف، هم در مصارف صنعتی و هم در کاربردهای مصرفی استفاده می شوند. برخی از کاربردهای رایج پتانسیومترها عبارتند از:
- رمزگذارهای مکانیکی به صورت چرخشی برای تنظیم موارد متغیر
- کنترل خواص الکتریکی دستگاه های مختلف مانند اسیلاتورها
- تنظیم و تیون کردن متغیر‌های ولتاژی و مقاومتیئ
- کنترل صدا در تجهیزات صوتی
- متعادل کردن یا تنظیم مجدد مقدار مقاومت برای جلوگیری از تغییرات نامطلوب
لازم به ذکر است که پتانسیومترها می توانند کاری بیش از تنظیم مقاومت انجام دهند. به عنوان مثال، آنها می توانند به عنوان مبدل قطبی استفاده شوند. در این کاربرد به دو منبع جریان مستقیم مختلف متصل می شود. پایانه های مثبت و منفی در یک طرف پتانسیومتر در الگوی + / - و طرف مقابل در سمت دیگر متصل می شوند. یعنی نقطه صفر دقیقا وسط است. یکی از کاربردهای این قابلیت در کنترل تعادل سیستم های صوتی است و میتوان در تعمیرات برد الکترونیکی از آن استفاده کرد.
پتانسیومترها اساساً از سه جزء اصلی تشکیل شده اند - یک عنصر مقاومتی، پایه متغیر و سه پایانه. دو تا از پایانه ها برای نوار مقاومتی و پایه متغیر (پایه وسط) هستند. در داخل، دو پایانه اتصال خارجی به عنصر مقاومتی متصل شده اند. جنس بخش مقاومتی پتانسیومتر ها از کربن است.
پایه متغیر از طریق پایانه ها با قطعه اهمی تماس می گیرد. پایه متغیر یک کنتاکت کشویی است و اگر در طول مسیر حرکت کند، جریان عبوری از مدار تغییر می کند. در پتانسیومترهای تریمر مکانیکی، این کار با استفاده از کلید چرخشی، اسلاید یا پیچ به دست می آید.
فرض کنید به دو پایه کناری پتانسیومتر که پایه‌های ثابت هستند ولتاژ ۵ ولت اعمال کنید. ولتاژ روی پایه وسط بسته به موقعیت آن قابل تنظیم بین ۰ ولت تا ۵ ولت است. و از رابظه زیر بدست می‌آيد. اگر مقاومت کل را Rt و مقاومت متغیر را Rv نشان دهیم. ولتاژ پایه وسط برابر است با :
V=Rv/Rt*5
انواع پتانسیومتر
پتانسیومترها انواع مختلفی دارند. به طور کلی دو نوع از انواع وتانسیو‌مترها را میتوان در دو گروه زیر جای داد.
- پتانسیومترهای چرخشی
- پتانسیومترهای کشویی
انواع پتتانسیومتر‌های چرخشی عبارتند از:
پتانسیومتر لگاریتمی و مولتی‌ترن پرکاربرد‌ترین نوع پتانسیومترها هستند. دور‌های گردشی مولتی‌ترن از لگاریتمی بیشتر است. پس دقت‌‌های ریز‌تری را پوشش می‌دهد.
انواع پتانسیومترهای کشویی:
رئوستا نیز نوعی مقاومت متغیر است که از دو پایه تشکیل شده است.
اصلی‌ترین تفاوت میان پتانسیومتر و رئوستا در کاربرد آن ها است. پتانسیومتر بیشتر برای کنترل ولتاژ و رئوستا بیشتر برای کنترل جریان استفاده می‌شود. بنابراین میتوان از پتانسیومتر با کاربرد رئوستا نیز بهره برد.
جمع‌بندی:
مقاومت متغیر یا پتانسیو متر چیست سوالی پر تکرار در میان افراد علاقه مند به الکترونیک است. مقاومت متغیر مقاومتی است که مقدار آن به وسیله یک پایه قابل تنظیم است. این مقاومت ها به دو نوع پتانسیومتر ها و رئوستا تقسیم می‌شوند که پتانسیومتر شایع ترین نوع مقاومت متغیر است و از آن در تقسیم ولتاژ و تنظیم جریان استفاده می‌شود و کاربرد شایعی در تنظیم ولتاژ دارند. همچنین شما میتوانید برای آشنایی بیشتر با اینکه مقاومت چیست مقاله مرتبط با آن را در همین سایت مطالعه نمایید.
